Artykuły

Sztuka formowania roślin ma długą tradycję sięgającą starożytnego Rzymu,  ale również dzisiaj ją doceniamy. Najczęściej wykorzystujemy do takich aranżacji krzewy. Tworzą one m.in. szpalery i wtedy traktujemy je jako doskonałe tło dla innych nasadzeń. Pojedyncze topiary o oryginalnej formie to np. bonsai. Są one często przyciągającym wzrok, dekoracyjnym elementem ogrodu. Warto pokusić się o nadanie ciekawego kształtu soliterom, także tym uprawianym w pojemnikach na tarasie czy balkonie. Umiejętnie cięte rośliny mają też zalety funkcjonalne, ułatwiają bowiem zapanowanie nad nadmiernie rozrastającymi się czy zbyt ekspansywnymi okazami. Kształtowanie sprawia, że nie będziemy musieli ich usuwać z ogrodu. Topiary to również dobry sposób na zagospodarowanie niewielkich zakątków, nisz oraz małych ogrodów, z których zaplanowaniem często mamy problem. O sukcesie aranżacji z ich udziałem zadecyduje odpowiedni dobór roślin oraz ich staranna pielęgnacja.

Odpowiednie rośliny

Mieszkańcy Dalekiego Wschodu formują prawie wszystkie gatunki, u nas jednak do ozdobnego strzyżenia częściej wykorzystuje się rośliny zimozielone o niewielkich liściach. Zdecydujmy się na te o niezbyt szybkim wzroście, odporne na mróz, dobrze znoszące cięcie, nie tracące liści w dolnych partiach. Chętnie sięgamy po cis pospolity oraz pośredni, sprawdzi się także modrzew, różne odmiany sosny, np. kosodrzewina oraz karłowa, a także wejmutka ’Nana’. Warto też wybrać świerk kłujący lub biały, do bardzo popularnych należy żywotnik zachodni, czyli ponadczasowa tuja. W ten sposób można uprawiać również gatunki liściaste, takie jak bukszpan czy ligustr pospolity i jajolistny. Odpowiednie będą także: grab pospolity, irga błyszcząca, karagana syberyjska, laurowiśnia wschodnia, leszczyna, ostrokrzew kolczasty, suchodrzew lśniący, śliwa ałycza, śnieguliczka, wierzba iwa, purpurowa oraz całolistna. Niezależnie od tego, na jaki gatunek się zdecydujemy, wybierajmy egzemplarze dobrze rozkrzewione, o regularnym pokroju. Pojedyncze nasadzenia sprawią bowiem, że wszystkie pędy rośliny będą wyeksponowane. 

Formowanie z zasadami

Topiarom należy zapewnić nasłonecznione, osłonięte przed silnymi wiatrami stanowisko. Zadbajmy również o swobodny dostęp do rośliny ze wszystkich stron, tak by można było wygodnie wykonywać prace pielęgnacyjne i jej strzyżenie. 

By roślina była zwarta i gęsta, do pierwszego cięcia najlepiej przystąpić, gdy jest ona jeszcze bardzo młoda. Przeważnie wykonuje się je tuż po posadzeniu. O tym, jak często strzyżemy formowany egzemplarz, decyduje odmiana, tempo wzrostu oraz efekt, jaki zamierzamy osiągnąć. Najczęściej cięcia wykonuje się około trzech razy w ciągu sezonu. Jednak lepiej przycinać pędy częściej i mało, niż rzadko i silnie. Pierwsze cięcie w sezonie należy przeprowadzić wczesną wiosną, co sprawi, że pobudzimy roślinę do rozwoju. Odpowiedni moment na drugie cięcie to koniec czerwca. Jeśli przyrost był bardzo duży, pędy można skrócić nawet o 2/3. Gdy zaistnieje konieczność przycięcia nowych, zabieg powtarzamy w sierpniu, jednak nie później. Pędy muszą bowiem zdrewnieć przed zimą. W trakcie formowania rośliny powinniśmy co jakiś czas prześledzić z pewnej odległości efekt naszej pracy, tak by ocenić czy osiągamy pożądany kształt. Najczęściej nadajemy roślinom formy geometryczne, np. kuli, stożka lub trapezu, jednak ogrodnicy bardziej wprawieni w tej sztuce mogą pokusić się o trudniejsze zadania i stworzenie rzeźb. Popularne są choćby postaci zwierząt. Tego typu topiary najłatwiej zrobić, wykorzystując gotowe stelaże. Można też wykonać je samodzielnie choćby z siatki ogrodowej. Rośliny najlepiej przycinać w chłodny, pochmurny dzień, dzięki temu młode odkryte listki nie będą narażone na działanie ostrych promieni słonecznych. 

Przydatne narzędzia

Zanim przystąpimy do formowania roślin, powinniśmy zaopatrzyć się w odpowiednie nożyce i sekatory. Ich ostrza muszą być dobrej jakości. Pamiętajmy też, że zbyt ciężkie będą męczyć nasze ramiona. Do przydatnych sprzętów należą także poziomnica, kątownik i sznur ciesielski, które ułatwią nam wyznaczanie pomocniczych linii cięcia. Przy przycinaniu wysokich egzemplarzy konieczna jest też stabilna drabinka.