Artykuły

Wzory ludowe i  motywy połączone z  kulturą regionalną znajdują dzisiaj nowe życie w modnym neofolk design. Projektanci tworzący wnętrza w tym stylu sięgają po motywy zakopiańskie, kaszubskie czy łowickie, inspirując się nimi i artystycznie je przetwarzając. Stosują motywy ludowe również w  formie wiernej pierwowzorowi, zmieniając jednak charakterystyczny dla nich kontekst, materiał lub otoczenie.

FOLK Z TARGÓW STAROCI

Minęły czasy, gdy ludowe motywy kojarzyły się jedynie z  monotonną i jednolitą stylistycznie estetyką cepelii. Dzisiaj coraz częściej traktujemy przedmioty czy dekoracje pochodzące ze starych wiejskich domów i gospodarstw niemal na równi z antykami. Bogato zdobione ludowe skrzynie, koła starych wozów, elementy regionalnych strojów, a nawet ścienne makatki weszły do obrotu rynkowego – znajdziemy na targach staroci, sklepach antykwarycznych i  internetowych aukcjach. Ludowe skarby są więc łatwo dostępne, jednak w stylizacji folkowej nie chodzi o to, by swoje mieszkanie zmieniać w przypominającą skansen wiejską izbę – takie trąciłoby myszką. Jeśli to ma być modny neofolk, kluczem do sukcesu jest umiar. Ludowe starocie wprowadza się dzisiaj raczej jako akcent do nowoczesnych aranżacji, gdzie zyskują nowy kontekst. Ludowa rzeźbiona komódka przemalowana na modny szary kolor czy kawałki oryginalnych pasiaków łowickich oprawione w ramki i w formie obrazu zawieszone na ścianie ożywią surowe minimalistyczne wnętrze. Neofolk wpisuje się też doskonale w inny współczesny trend wnętrzarski, eklektyzm, który w założeniu łączy w sobie elementy wyposażenia, wzornictwo oraz motywy z różnych epok, stylów i różnej wartości.

TWORZYWO DLA DESIGNU

Łowickie pasy, kobierce kwietne z Zalipia czy zakopiańskie parzenice stały się dzisiaj popularnym motywem dekoracyjnym na przedmiotach codziennego użytku: naczyniach, tkaninach czy drobnej galanterii. Jednak wiele z tych wzorów znalazło swoje miejsce również we współczesnych projektach designerskich, gdzie ulegają twórczemu przetworzeniu. Nowa kolorystyka, inny,  nietypowy dla danego motywu materiał, często też uproszczenie formy – tak przeobrażony ludowy wątek bywa wykorzystany jako dekoracja mebli czy ścian w  indywidualnych projektach wnętrzarskich. Wiele z nich stało się modnym printem na tapetach czy tkaninach – w ten sposób neofolkowy design wszedł do masowej produkcji i stał się łatwo dostępny. Jednak stosowanie folkowych dekoracji, podobnie jak ludowych staroci, wymaga stworzenia odpowiedniego kontekstu. Tkaniny, poduszki czy naklejki ścienne z uproszczonym i utrzymanym w  jednej tonacji kolorystycznej wzorem np. parzenicy zakopiańskiej to bardzo stonowane, dyskretne i dość uniwersalne dekoracje. Natomiast już neofolkowe elementy o bogatej kolorystyce, takie jak motywy z  łowickich wycinanek czy kaszubskich haftów są elementami wymagającymi odpowiedniego tła – jasnego,  najlepiej jednokolorowego. Dobrym pomysłem neofolkowej aranżacji jest wtedy jeden, duży akcent, np. naklejka na całą ścianę czy duża wycinanka, która przykuje wzrok. Idealnym miejscem na folkowe zdobniki są białe powierzchnie, z którymi ludowe detale w  intensywnych, nasyconych barwach będą pięknie kontrastować.

Polskie motywy folk

Koniakowskie koronki

Są to koronki wykonywane ręcznie szydełkiem, składające się z drobnych elementów, następnie łączonych w całość. Serwety robione są przez twórczynie ludowe w Koniakowie. Historia tworzenia koronek na tych terenach sięga końca XIX wieku. Wśród współczesnych artystów na piedestał koronkę wyniósł Marcel Wanders, który wplótł ją w swoje projekty. Holenderski twórca uczynił z koronki symbol przedmiotów codziennego użytku. Jego stoły, krzesła, a nawet okładziny ścienne wzbudzają zachwyt łowców designu na całym świecie.

Łowickie pasiaki

Z tkanin z wzorem kolorowych pasków szyto spodnie, spódnice, zapaski, a także gorsety i kaftany. Układ pasków i kolorystyka ulegały w przeszłości wielu przeobrażeniom – od dominującej w początkach XIX wieku ciepłej czerwieni, aż po zestawienia zimnych zieleni i fioletów w dwudziestoleciu międzywojennym. Pasiak przykuwa uwagę – jest bardzo wyrazistym elementem zarówno stroju, jak i wnętrza. Choć wykorzystywany na dużą skalę jako motyw zdobniczy przez perelowską cepelię, dzisiaj nie musi się już kojarzyć z estetyką trącącą myszką, Zarówno sam wzór, jak i zastosowanie ulega twóczemu przetworzeniu oraz zyskuje nowy kontekst. Wystarczy, że posłuży nam jako tkanina obiciowa nowoczesnych w formie mebli!

Wycinanki łowickie

Wycinanka to rodzaj papierowej ozdoby. Pojawiła się ona na przełomie XIX i XX wieku i występowała głównie na bogatych etnicznie terenach Polski, jak właśnie Ziemia Łowicka. Kolorowe, przypominające małe dzieła sztuki wycinanki łowickie głównie służące do dekoracji chałup wykonywano ręcznie za pomocą nożyc do strzyżenia owiec – to dlatego każda z nich jest wyjątkowa i niepowtarzalna. Na początku były to pojedyncze elementy wycięte z kolorowego, glansowanego papieru, naklejane bezpośrednio na kafle piecowe, belki stropowe i ściany. Z czasem zaczęto wycinanki umieszczać na białych kartkach – wtedy to w nich zaczęły występować symetryczne motywy roślinne i geometryczne, a w dalszy etapie przedstawienia życia łowickiej wsi: praca, święta, obrzędy ludowe. Obecnie służą jako motyw ozdobny na tkaninach, dywanach, tapetach, przedmiotach codziennego użytku.

Printy zakopiańskie

Styl góralski stanowi pewną spójną całość – obejmuje zarówno architekturę, jak i wystrój wnętrz. Niezbędnym elementem wystroju są charakterystyczne motywy dekoracyjne: parzenica – sercowaty wzór charakterystyczny dla zdobnictwa góralskiego. W oryginale jest to motyw nasycony intensywnymi kolorami, w nowoczesnej wersji zdjęto z niego klasyczne kolory, aby dodać im nowoczesności. Drugi motyw, gwiazda w otoku jest najbardziej charakterystycznym ornamentem góralskim. Powstaje na planie koła, w który wpisuje się sześciobok. Każdy jego wierzchołek służy jako punkt do zakreślenia łuków gwiazdy.

Haft kaszubski

Wyróżnia się przede wszystkim kolorystyką palety barw składającą się z siedmiu głównych kolorów: trzy odcienie niebieskiego, czerwony, żółty, zielony i czarny, została ustalona jeszcze w okresie międzywojennym i do dziś jest ściśle przestrzegana. Podstawowym motywem występującym w hafcie kaszubskim są rośliny. Najczęściej wykorzystuje się: owoce granatu, gwiazdę morską, róże, tulipany, niezapominajki, margarity. Aby haft był pełny, motywy roślinne delikatnie uzupełnia się motywami geometrycznymi. Wzór haftu jest dzisiaj przenoszony na ceramikę, występuje jako nadruk na tkaninach i tapetach, chętnie wykorzystuje się go również podczas malowania mebli. W designerskich projektach neofolkowych spotykamy go w formie uproszczonej i jednolitej kolorystyce.

Kwiaty Zalipia

Malowidłami pokrywa się tutaj zewnętrzne ściany domów, wnętrza izb, budynki gospodarcze, meble. Znane są też zalipiańskie wycinanki z papieru, pisanki i hafty, ręcznie malowane kartki pocztowe, makatki malowane na papierze i płótnie, wieńce dożynkowe, kwiaty bibułowe.