Artykuły

Moda na samodzielne odnawianie mebli trwa w najlepsze – to jeden ze sposobów na silny trend, jakim jest personalizacja wnętrza. Pomalowany przez nas samych mebel jest niepowtarzalny, nawet jeśli jego bazą jest wyrób masowej produkcji. Możemy śmiało przemalować stare zniszczone krzesła czy szafy albo kupić mebel „w stanie surowym” – wielu producentów oferuje nowe meble z niewykończonego drewna, na aukcjach internetowych możemy nabyć też antyki przygotowane do malowania. Za modą podążają producenci farb oferujący produkty do mebli wykonanych z  różnych materiałów. Wyposażeni w  instrukcję z  pewnością nie popełnimy błędu, ale zanim sięgniemy na sklepową półkę, musimy tylko dobrze wiedzieć, z jakim podłożem mamy do czynienia i jaki efekt estetyczny chcemy osiągnąć. Aspektem często pomijanym jest funkcjonalność malowanej powierzchni –  innego podejścia wymaga malowanie komody do sypialni, innego krzesła do kuchni.

Z CZEGO MEBEL JEST WYKONANY

Lite drewno. Jako surowiec służy drewno wysokiej jakości, odpowiednio sezonowane, poddane fachowej obróbce i  właściwie zaimpregnowane. Według obecnie obowiązujących norm meblami z drewna litego nazwać możemy te produkty, w których wyłącznie dna szuflad oraz tylna ściana zostały wykonane ze sklejki. Atutem jest niepowtarzalność każdego egzemplarza – wyroby drewniane charakteryzują się jedynym w  swoim rodzaju ułożeniem słojów, tworzących malownicze wzory na szlachetnej powierzchni mebla. Drewniane meble były i są malowane różnego rodzaju farbami – bejcami, farbami kryjącymi itp. Fornir. Jest cienką naturalną okleiną, przyklejaną do płyty meblowej. Skrawa się go z drewna, poddaje wybarwieniu i  dostarcza do producenta mebli w postaci pasków. Każdy tego typu materiał jest unikalny pod względem wybarwienia i układu słojów niczym drewno oraz tak samo jak ono reaguje na wilgoć czy promienie słoneczne. Z biegiem czasu jego kolor się zmienia. Sklejka. Wykonane z  niej meble są zdecydowanie mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne, a zarazem o wiele trudniej jest je naprawić. Ze względu na to, że zewnętrzna okleina jest stosunkowo cienką warstwą, pod którą kryje się gorszej jakości płyta wiórowa, zeszlifowanie uszkodzonej powierzchni jest najczęściej niemożliwe. Przy płytkich uszkodzeniach czasem można usunąć usterkę, decydując się na wymianę okleiny. Jednak jest to naprawa dość kosztowna, która w przypadku wielu egzemplarzy okazuje się po prostu całkowicie nieopłacalnym rozwiązaniem. Meble tego typu nie są poddawane tak ścisłej kontroli jakości jak sprzęty z litego drewna. Zastosowane do ich produkcji kleje, lakiery i farby mogą być o wiele gorszego sortu, wpływając nie tylko na wytrzymałość domowego wyposażenia, ale i na nasze zdrowie oraz samopoczucie. Płyty MDF. To produkt drewnopochodny, rodzaj płyty pilśniowej o średniej gęstości. Płyty tego typu wykonywane są z  włókien drzewnych uzupełnionych środkami utwardzającymi i  łączącymi. Uzyskaną masę poddaje się działaniu wysokiego ciśnienia i  temperatury, uzyskując ostatecznie produkt o mocno zwartej wewnętrznej strukturze. Płyty MDF wykonywane są w różnych grubościach i formatach, a dzięki odpowiednim dodatkom mogą mieć właściwości wodoodporne czy ognioodporne. Ze względu na łatwość obróbki tego typu płyt i bardzo szerokie możliwości wykończenia, są one chętnie wykorzystywane do produkcji mebli. Meble z płyt MDF najczęściej są lakierowane lub wykańczane okleiną drewnopodobną. Płyty meblowe. To popularny rodzaj materiału na meble. Są to płyty pilśniowe, wiórowe lub paździerzowe. Technologia produkcji tych wyrobów pozwala na uzyskanie takich powierzchni, które do złudzenia przypominają drewno. Wadą tego typu mebli jest to, że w odróżnieniu od drewnianych, nie można nic z nimi zrobić, gdy przestają nam się podobać lub zostaną uszkodzone (meble drewniane można bejcować, lakierować czy olejować wiele razy, przedłużając im w ten sposób żywot). Jednak jest również ratunek dla mebli z płyt – specjalny rodzaj farby.

Meble fornirowane wymagają rozwagi podczas renowacji. Będąc nieuważnym, można łatwo zeszlifować cienką warstwę okleiny, niszcząc przy okazji charakter mebla. Jeśli drewno jest zainfekowane szkodnikami, należy zachować szczególną ostrożność, aby nie odsłonić tuneli przez nie wydrążonych.

PRZYGOTOWANIE POWŁOK

Pomalowane drewno. Zaczynamy od usunięcia poprzedniej powłoki – lakieru lub farby – która zabezpiecza mebel, tym bardziej, jeśli zaczynają się one łuszczyć lub pękają. Pamiętajmy, że powierzchnia powinna być idealnie zmatowiona, czyli zeszlifowana. Do usunięcia warstwy farby do drewna wystarczy zazwyczaj papier ścierny, przeważnie o ziarnistości 60- -80; posuwamy się przy tym w kierunku włókien. Jeśli nasz eksponat, krzesło lub stół, ma widoczne, głębokie rysy, musimy je wygładzić, zeszlifować, aby uszkodzenia nie postępowały dalej. Następnie mebel odkurzamy i oczyszczamy z pyłu.  Polakierowane drewno. Stary lakier można zeszlifować ręcznie oraz specjalistycznymi szlifierkami. Na rynku jest wiele dostępnych rodzajów szlifierek. Z  naszego doświadczenia wynika jednak, że najbardziej przydatne w warsztacie renowacyjnym są szlifierka mimośrodowa, na okrągłe tarcze ścierne przyczepiane na rzepa oraz szlifierka kątowa z regulowanymi obrotami. Usuwanie lakieru poprzez ręczne szlifowanie jest bardzo pracochłonne. Metodę tę stosuje się zazwyczaj w przypadku starych i spękanych lakierów (także politury) oraz delikatnych elementów wykończonych okleiną. Przed tym zabiegiem warto zastosować odpowiedni środek chemiczny do usuwania starych powłok lakierniczych (w przypadku lakierów, które mocno przylegają do obrabianej powierzchni). Drewno pokryte woskiem. Niezależnie od rodzaju farby jakiej użyjemy, pierwszym krokiem jest pozbycie się starych warstw wosku. Operacji dokonujemy przy otwartym oknie – po dobrym wstrząśnięciu puszki z rozpuszczalnikiem do wosków, pocieramy watą stalową namoczoną w rozpuszczalniku powierzchnię mebla wzdłuż włókien drewna.  Fornir. Po odtłuszczeniu meble fornirowane (pokryte okleiną z  naturalnego drewna) trzeba przeszlifować papierem ściernym o grubości 180 i 240. Na koniec płytę należy dokładnie oczyścić z powstałych pyłów, można ją przemyć wodą i osuszyć. Płyta MDF. Przed malowaniem trzeba całość płyty MDF dokładnie zmatowić papierem ściernym. Najłatwiej jest to oczywiście zrobić szlifierką. Następnie szafkę trzeba odtłuścić benzyną lakową, odrobiną mocnego alkoholu (spirytusu lub denaturatu) lub po prostu umyć płynem do mycia naczyń. Po odpyleniu i osuszeniu mebla zaczynamy nakładać farbę. Najlepiej do tego celu nadadzą się małe gąbkowe wałeczki. Płyta meblowa. Dostępne są farby do mebli, które pozwalają sprzęty z okleiny malować bez specjalnego przygotowania podłoża. Wystarczy zetrzeć kurz i malujemy. Gdy jednak mebel był czyszczony środkiem typu Pronto, możemy mieć kłopot z przyczepnością podłoża – wówczas należy powierzchnie odtłuścić.

RODZAJE FARB POLECANE DO KREATYWNEGO MALOWANIA

Farby akrylowe

Nowe życie starym meblom można nadać, korzystając z farb akrylowych. Są to wodorozcieńczalne emalie przeznaczone do malowania powierzchni drewnianych i drewnopochodnych, takich jak: sklejka, płyty pilśniowe, wiórowe lub fornirowane, a także zagruntowane powierzchnie metalowe. Większość producentów określa je jako farby do drewna i metalu. Farby akrylowe nadają malowanej powierzchni mebla wykończenie matowe kryjące lub satynowe pozostawiające widoczny rysunek słojów drewna. Atutem farb akrylowych do mebli jest ich neutralny zapach oraz szybkie tempo schnięcia – zazwyczaj już po godzinie powierzchnia jest sucha. Malowanie mebli za ich pomocą odniesie najlepszy skutek przy przedmiotach o średniej intensywności eksploatacji. Będą to na przykład szafki, biurka czy kredensy. Nie jest to jednak najbardziej polecana farba do szafek kuchennych, powierzchni blatów stołów czy siedzisk krzeseł. Do mebli intensywniej użytkowanych lepiej sprawdzi się farba akrylowa do drewna wzbogacana np. woskiem – zapewnia ona dużą siłę krycia już po jednokrotnym pomalowaniu, a efekt jest bardziej trwały. Możemy kupić też farby akrylowe do mebli zawierające metaliczne pigmenty, które nadają powierzchniom satynowe, metaliczne wykończenie. W celu uzyskania jednolitej warstwy wykończeniowej farbę należy nakładać warstwami krzyżującymi się. Gdy chcemy dodatkowo podkreślić naturalny wygląd mebla, możemy też użyć akrylowej transparentnej farby do drewna – ten rodzaj środka stosujemy jednak jedynie do mebli wykonanych z drewna litego. Pomalowana nią powierzchnia ma delikatny satynowy połysk, jakby została nawoskowana. Mimo delikatnego wyglądu pomalowanej powierzchni farby te doskonale chronią meble przed zaplamieniem, wodą i dodatkowo pomalowane nią sprzęty są łatwe w utrzymaniu – powierzchnia jest zmywalna. Malujący docenią, że farba nie kapie podczas aplikacji i jest dotykowo sucha po 30 minutach. Do farb akrylowych należą też farby z zapachem jak np. głęboko kryjąca emalia o zapachu kokosowym – jej atutem jest również to, że doskonale maskuje powierzchniowe pęknięcia i skazy drewna. Farby akrylowe do drewna i metalu są dostępne w wielu kolorach. Część producentów oferuje gotowe do użycia farby w zamkniętej palecie barw, ale są też farby do drewna i metalu, których kolor można uzyskać w mieszalniku – paleta barw jest wówczas praktycznie nieograniczona. 

Farby alkidowe

Farby alkidowe do drewna zaliczamy do preparatów rozpuszczalnikowych – rozcieńczalnikiem jest tu m.in. benzyna lakowa, a rolę spoiwa odgrywa roztwór żywicy ftalowej (czyli inaczej alkidowej). Farby alkidowe wyróżniają się bardzo dobrą przyczepnością do podłoża i elastycznością. Są łatwe w użyciu, dobrze się rozprowadzają. Mają też wysoką odporność na czynniki atmosferyczne, dlatego można je też stosować do mebli   i drewnianych elementów użytkowanych nie tylko we wnętrzach, ale i na zewnątrz. Pomalowana nimi powierzchnia jest też odporna na szorowanie i detergenty, dlatego jest to również rodzaj farby rekomendowany przez producentów do malowania mebli kuchennych. Farby alkidowe bardzo dobrze się rozprowadzają. Niektóre (nie wszystkie) jednak długo schną.

Farby kredowe

Sięgnijmy po nie, gdy malujemy meble, zakładając, że za jakiś czas może zechcemy je przemalować – farby kredowe do mebli są bowiem zmywalne!  Producenci określają je czasami jako rustykalne albo przeznaczone do wyposażenia w stylu skandynawskim, ale tak naprawdę meble pomalowane farbą kredową sprawdzą się we wnętrzach w każdym stylu. Rekomendowane są do powierzchni mebli frezowanych i rzeźbionych, ale można nimi malować także najprostsze drewniane meble. Są dzisiaj bardzo popularne, głównie ze względu na łatwość użycia. Charakteryzują się doskonałą przyczepnością nawet do bardzo gładkich podłoży, więc w razie potrzeby można je nakładać na nieprzeszlifowane powierzchnie mebli. Nie wymagają gruntownego usuwania starych powłok – wystarczy lekkie przeszlifowanie powierzchni, by farba doskonale się trzymała. Za dużą popularnością farb kredowych przemawia również moda na naturalny wygląd mebli. Dzięki dużej zawartości kredy tworzą one na odnawianych meblach powłoki o wyraźnie matowym wykończeniu. Pomalowana powierzchnia nie jest tak gładka, jak nadawana meblom fabrycznie. Na malowanych sprzętach można zrobić przecierki, przenikanie różnych barw, zmatowienia, efekt wyraźnego pociągnięcia pędzla. Można też kupić dodatkowe preparaty pozwalające uzyskać efekt spękania. W takiej koncepcji nie przeszkadza to, że powłoka farb kredowych może być dość krucha i podatna na obtarcia. Pomalowane meble można zabezpieczyć warstwą wosku, werniksu lub lakieru. Paleta kolorów farb kredowych jest dość szeroka, ale w większości przypadków są to odcienie pastelowe, rozmyte, rozbielone. Dzięki nim można przemalować meble w stylu rustykalnym, vintage, shabby chic lub prowansalskim. Farby kredowe poszczególnych producentów mogą różnić się nieznacznie właściwościami, które wynikają z zawartości różnego spoiwa.

Farby kredowo-kazeinowe

To farby wyprodukowane na bazie naturalnego białka mleka. Nadają się do wszystkich rodzajów powierzchni drewnianych (surowych, uprzednio bejcowanych, malowanych czy lakierowanych), ale także do laminatów. Sprawdzą się również podczas malowania do powierzchni gładkich nieporowatych pod warunkiem zastosowania podkładu na gładkie powierzchnie. Stanowią bazę do uzyskania efektu przecierki. Wyróżniają się kremową konsystencją, zapewniają matowy efekt oraz dużą siłę krycia.

TO SIĘ PRZYDA PRZY ODNAWIANIU MEBLI

PAPIER ŚCIERNY

Potrzebny jest zarówno na początkowym, jak i końcowym etapie prac. Rodzaj papieru określa się na podstawie wielkości ziarna – im jest ono grubsze, tym niższy jest numer papieru (oznaczony zazwyczaj na lewej stronie arkusza). Przy kompleksowej renowacji używamy najpierw grubszego, który usuwa warstwę starej powłoki, a potem tego drobniejszego, który wygładza powierzchnię i likwiduje wszelkie ryski powstałe podczas szlifowania ostrym papierem.

ŚCISK STOLARSKI

To absolutny must have, który przyda się do dociskania elementów po klejeniu, nie pozwalając im się przesunąć, a także umożliwia tymczasowe zamocowanie konkretnego kawałka drewna do blatu roboczego podczas takich czynności jak na przykład wiercenie, szlifowanie lub struganie. Element zamocowany ściskiem do stołu pozwoli nam na jego pewną oraz bardziej efektywną obróbkę. Znacznie zmniejsza się ryzyko zsunięcia narzędzia stolarskiego z powierzchni materiału, nad którym aktualnie pracujemy.

SZLIFIERKA

W obróbce drewna najczęściej wykorzystuje się dwa rodzaje urządzeń tego typu: szlifierki oscylacyjne i mimośrodowe. Te pierwsze najczęściej mają prostokątną stopę szlifierską i świetnie sprawdzają się podczas oczyszczania płaskich powierzchni na przykład blatów stołów. Szersze możliwości, bo nawet dobrze sobie poradzą z usuwaniem  starych powłok z powierzchni wypukłych, dają szlifierki mimośrodowe, które wykonują ruch obrotowy i oscylacyjny. Szlifierka będzie świetną opcją przy usuwaniu starej farby czy oleju i jej zastosowanie znacznie przyspieszy prace renowacyjne.

TAKER

Inaczej zszywacz tapicerski, to urządzenie służące do przytwierdzania tkaniny do drewnianej ramy mebla lub płyty. Łączy ze sobą materiały za pomocą metalowych zszywek, które dostępne są w różnych rozmiarach. Dobór odpowiedniej długości zszywek powinien być podyktowany grubością łączonych tworzyw. Taker jest niezastąpionym narzędziem, jeśli chcemy wykonać renowację mebli tapicerowanych.

WIERTARKO-WKRĘTARKA

To niewielkich rozmiarów urządzenie, najczęściej akumulatorowe, które znakomicie nadaje się do wkręcania i wykręcania śrub. Można też nimi wiercić, najczęściej w niezbyt twardych materiałach – drewnie, tworzywach drewnopochodnych, metalu i tworzywach sztucznych. Do wiertarko-wkrętarki potrzebne są bity – końcówki do wkręcania wkrętów i śrub. Oprócz nich przyda się także standardowy zestaw wierteł.

PISTOLET

Malowanie natryskowe jest szybkie i wydajne, a jego główną zaletą jest doskonałe krycie oraz jednolita powierzchnia. Jeśli nie mamy kompresora, a pistoletu używamy  okazjonalnie, dobrym rozwiązaniem będzie model elektryczny. Można go użyć do malowania farbą olejną lakierobejcą i innymi rodzajami farb. Zanim użyjemy pistoletu, sprawdźmy,  czy gęstość farby nie jest zbyt duża. Może bowiem powodować zniszczenie dyszy lub jej zatkanie.