Artykuły

Dobierając odpowiednie klucze, warto zainwestować w kilka rodzajów tych narzędzi lub gotowy zestaw. Podczas domowych prac przydadzą się zarówno klucze płaskie, jak i oczkowe, nasadowe oraz nastawne. Dobrze jest mieć pełną rodzinę rozmiarów i kształtów, tak aby w kryzysowej sytuacji odpowiedni klucz znalazł się „pod ręką”. Jeżeli zainwestujemy w zestaw wykonany z dobrej jakości stali, możemy mieć pewność, że narzędzia posłużą nam przez wiele lat i nie będą się łatwo uszkadzały ani odkształcały podczas użytkowania. Jakie więc klucze powinny znaleźć się w podstawowym wyposażeniu majsterkowicza i wzbogacić nasz domowy warsztat? 

Do lekkich prac

W każdej skrzynce narzędziowej powinny znaleźć się klucze płaskie. Stosuje się je do śrub, które mają sześciokątne łby. Najpopularniejsze rozmiary to 8, 10, 13 i 15 mm, a z większych rozmiarów 30 mm. Najczęściej występują w wersji dwustronnej – mają dwa różne rozmiary na końcach klucza. Ze względu na swoją budowę najlepiej sprawdzają się, gdy śruba umieszczona jest w łatwo dostępnym miejscu – wtedy bez problemu będziemy mogli manewrować kluczem. Pamiętajmy, że gdy chcemy posłużyć się kluczem płaskim, należy go dokładnie dopasować do łba śruby. Jeśli będzie zbyt duży, a śruba wykonana z materiału słabej jakości, możemy zetrzeć jej sześciokątne zakończenie – zaokrąglone nie daje mocnego punktu oparcia. 

Łatwiej oczkowym

Klucze oczkowe – tak jak płaskie – należą do grupy kluczy stałych, co sprawia, że są praktycznie niezniszczalne. Mają dwudziestokątną głowicę, która obejmuje nakrętkę (łeb śruby) ze wszystkim stron. Dzięki temu praca nimi jest bezpieczniejsza, szczególnie w miejscach trudno dostępnych, gdyż zmniejszają prawdopodobieństwo ześlizgnięcia się narzędzia podczas wykonywania obrotu. Dużo skuteczniej też przekazywana jest siła przyłożona do klucza, więc oczkowym wszystko odkręca się nieco łatwiej. Problem polega na tym, że nie wszędzie jest tyle miejsca, aby z niego skorzystać. 

Wyłącznie w jedną stronę

Jedno z podstawowych pytań przy wyborze klucza oczkowego dotyczy grzechotki – czy lepsze są klucze stałe, czy te, które mają grzechotkę? Grzechotka ma tę przewagę, że nie trzeba klucza wielokrotnie zdejmować i ponownie zakładać, co jest szczególnie uciążliwe w miejscach trudno dostępnych. Wybierając klucz oczkowy z grzechotką, zwróćmy uwagę na ilość zębów. Większa umożliwi posługiwanie się narzędziem tam, gdzie jednorazowo można wykonać mniejszy zakres ruchu. Na przykład grzechotka z 72 zębami gwarantuje powrót pokrętła przy ruchu kątowym wynoszącym zaledwie 5o. Niektóre grzechotki pozwalają również z łatwością zmienić tryb i kierunek pracy z zakręcania na odkręcanie i odwrotnie. Profesjonalna grzechotka powinna być wyposażona w obrotową główkę. 

Odpowiednie nasadki

Do odkręcania i dokręcania wszelkiego rodzaju śrub oraz nakrętek, szczególnie w miejscach o ograniczonym dostępie służą klucze nasadowe. Wyróżniają się tym,  że ich część robocza, która podczas dokręcania bezpośrednio styka się ze śrubą, jest rozłączna z częścią klucza trzymaną w ręku. Ze względy na budowę kluczy (która decyduje o ich zastosowaniu), wyróżnia się trzy warianty: klucze nasadowe fajkowe – to najtańsza opcja, jednak mało uniwersalna. Klucze fajkowe wyglądem przypominają zagiętą pod kątem prostym rurkę, której jeden koniec został tak wyprofilowany, aby pasował do kształtu i wielkości określonej śruby czy nakrętki. Nie są zbyt popularnym rozwiązaniem ze względu na niewymienialność nasadek oraz niemożność pracowania w trudno dostępnych miejscach;klucze nasadowe typu „wkrętak” z wymiennymi nasadkami. Budową przypominają śrubokręt, na końcu którego umieszczone jest gniazdo, tak aby można było do niego zamocować nasadkę. Problemem jest krótka dźwignia, nie sprawdzą się więc w miejscach, gdzie aby odkręcić śrubę niezbędne są wygodny chwyt i użycie dużej siły; klucze nasadowe z grzechotką – najbardziej uniwersalne i wszechstronne narzędzia, które w maksymalny sposób wykorzystują efekt dźwigni. W skład zestawu wchodzi rękojeść z gniazdem umiejscowionym w grzechotce (jest to najbardziej typowy klucz nasadowy) oraz wymienne nasadki. Można z powodzeniem stosować go w miejscach trudno dostępnych.

Do sześciokątów

Klucz imbusowy wyróżnia się sześciokątnym przekrojem, dlatego nazywany jest właśnie kluczem sześciokątnym. Inne funkcjonujące nazwy tego narzędzia to: imbus, inbus oraz ampulak (bądź klucz ampulowy). Klucz służy do odkręcania i wkręcania śrub o łbie z sześciokątnym otworem. Znaleźć możemy je między innymi w rowerach, gitarach, meblach składanych oraz innego rodzaju konstrukcjach drewnianych. Najbardziej popularnym klucz imbusowy to ten przypominający literę L. Nie ma on rękojeści, a całość wykonana jest najczęściej ze stali. Inne rodzaje modeli to: klucz imbusowy typu T – składa się z części pionowej, której końcówka ma kontakt ze śrubą oraz poziomej przechodzącej pionowo na wylot, dzięki czemu tworzy coś na kształt uchwytu. Element poziomy bardzo często zostaje pokryty specjalnym tworzywem sztucznym. Taka konstrukcja ułatwia odkręcanie śrub, zwłaszcza tych zablokowanych bądź zapieczonych; klucz imbusowy z kulką – jedna z końcówek klucza zakończona jest kulką, która umożliwia odkręcanie i wkręcanie klucza pod kątem. Tego typu narzędzia wykorzystywane są przede wszystkim w ciasnych i trudno dostępnych miejscach. Dobrym na to przykładem są chociażby narożniki mebli oraz elementy konstrukcyjne rowerów, gdzie miejsca jest bardzo mało; klucz imbusowy z rękojeścią – mogą być to narzędzia typu T, L oraz z kulką. Rękojeść wykonywana jest z odpowiednich tworzyw sztucznych. Rozszerza ona możliwości klucza, dzięki czemu jesteśmy w stanie odkręcić śruby zablokowane, zapieczone lub mocno zardzewiałe; klucz imbusowy izolowany – w jego budowie znajduje się specjalna izolacja, która umożliwia pracę w miejscach pod napięciem; klucz imbusowy wielofunkcyjny – jest to pewnego rodzaju zestaw kluczy umieszczonych w jednej rękojeści. Chowane są w niej klucze o różnych rozmiarach 

Nastawne szczęki

Klucze nastawne mają regulowany rozstaw szczęk. Dzięki nim możemy przykręcać lub odkręcać śruby, nakrętki czy rury o różnych rozmiarach, pod warunkiem, że będziemy mieli do nich swobodne dojście. Narzędzia te dostępne są w wielu odmianach: klucz nastawny angielski – ma stalową rękojeść najczęściej pokrytą PVC. Rozstaw szczęk regulowany jest za pomocą tzw. śruby ślimakowej – ruchoma jest tylko część dolna klucza. Dostępne są klucze o rozstawie nieco ponad 1,5 cm, ale też takie, których szczęki rozchodzą się do ok. 4 cm. Specjalne modele mają także blokadę zacisku. Narzędzia te wykorzystywane są zazwyczaj do odkręcania śrub i nakrętek; klucz nastawny francuski – „francuz” konstrukcją przypomina młotek. Jego szczęki ustawione są jedna pod drugą, a między nimi umieszczona jest śruba. Ich rozstaw regulowany jest obrotową częścią rękojeści; klucz nastawny Szwed – przypomina szczypce ogrodowe. Narzędzie to jest zaciskane na odkręcanym lub zakręcanym elemencie poprzez dociśnięcie ramion. Rozstaw szczęk (waha się od 5 do nawet 18 cm sterowany jest specjalną nakrętką umieszczoną na ramieniu. Dostępne są również modele z zaciskiem sprężynowym oraz sterowanym przyciskiem. Szwed jest wykorzystywany przede wszystkim w pracach hydraulicznych. Ułatwiają je także ząbkowane szczęki; klucz nastawny żabka – składa się z dwóch rękojeści powlekanych tworzywem sztucznym oraz stalowych elementów roboczych, Szczęki połączone są ze sobą śrubą – zmiana jej położenia reguluje ich rozstaw. Największą zaletą żabki jest jej niewielki rozmiar i ciężar. Ten uniwersalny klucz doskonale sprawdza się podczas typowych prac monterskich i hydraulicznych; klucz nastawny samozaciskowy – nastaw i zacisk pracują automatycznie, dzięki czemu możemy klucz obsługiwać tylko jedną ręką. Może być wykorzystywany do prac hydraulicznych w miejscach trudno dostępnych, gdyż swoboda operowania nim jest bardzo duża; klucz nastawny hydrauliczny – uzębienie gwarantuje, że zaciskany element nie wyślizgnie się. Odpowiednio przygotowany profil umożliwia ustabilizowanie elementów o nieregularnych kształtach. Stosowany jest podczas prac przy instalacjach wodnych i gazowych; klucz nastawny do rur – jego konstrukcja uwzględnia zęby lub rowki, dzięki czemu możliwy jest stabilny zacisk rury. Najlepiej, aby klucze były wykonane ze stali dodatkowo zabezpieczoną na wypadek wystąpienia korozji; klucz nastawny hakowy – górna szczęka ma ząbki, przypomina hak i jest ruchoma. Wykorzystywany jest do odkręcania śrub ze zniszczonymi krawędziami oraz usuwania uszkodzonych nakrętek; klucz nastawny z grzechotką – wyposażony jest w mechanizm grzechotki, dzięki któremu możemy odkręcać i zakręcać śruby, nakrętki oraz rury bez konieczności przekładania klucza. Cały proces odbywa się za sprawą ruchu rękojeść. Warto wybrać klucz z przełącznikiem blokującym grzechotkę.

Jakość czy cena?

Wybierając klucze do domu nie musimy celować od razu w górną półkę cenową. Zakup profesjonalnych, najlepszej jakości narzędzi jest zbędnym wydatkiem. Kupując duży, zaawansowany zestaw nie wykorzystamy w pełni jego możliwości. Dlatego do domowego użytku najlepiej nadają się produkty ze średniej półki cenowej. Podczas zakupu sugerujmy się renomą producenta. Wielu z nich oferuje swoje produkty w różnych kategoriach cenowych. Unikajmy natomiast zakupu najtańszych narzędzi. Takie klucze nie będą zbyt trwałe – wytrzymają co najwyżej kilkukrotne wykonywanie prac. Dlatego lepiej zainwestować w nieco lepsze narzędzia z pośredniej półki cenowej. Wykorzystywane do użytku domowego staną się inwestycją na wiele lat.