Artykuły

Wielu producentów określa farby przeznaczone do malowania powierzchni wewnętrznych budynku jako „farby do wnętrz”, czasami podkreślając jedynie jakieś szczególne jej właściwości np. plamoodporność, hipoalergiczność czy działanie antyformaldehydowe. Widzimy też, że częściej mamy do czynienia z określeniem przeznaczenia produktu niż opisywaniem rodzaju farby. Określenia odnoszące się do funkcjonalności farby to ukłon w stronę klientów, którzy mają czytelny przekaz, że dany produkt jest przeznaczony do malowania sufitów albo dedykowany do kuchni czy sypialni – nie ma wtedy potrzeby wnikania w jego chemiczny skład. Niemniej jednak nadal powszechnie panuje przekonanie, że do ścian i sufitów używamy przede wszystkim „emulsji”. Co się zatem kryje za pojęciem farba emulsyjna?

Rodzaje farb emulsyjnych

Wokół nazewnictwa farb przeznaczonych do malowania wnętrz jest sporo zamieszania. Pojęcia odnoszące się do typów farb i ich rodzajów są często mylone. Niejasności te dotyczą również pojęcia farby „emulsyjnej”, które często stosuje się w opozycji do farby „dyspersyjnej”, „akrylowej” i „lateksowej”. Tymczasem określenia „emulsyjna” należałoby używać zamiennie z pojęciem „dyspersyjna”. Oba określenia odnoszą się bowiem do rodzaju rozpuszczalnika umożliwiającego rozprowadzanie farby – w tym przypadku rozpuszczalnikiem jest woda, a cały proces rozpuszczania spoiwa i pigmentów w wodzie określany jest mianem dyspersji wodnej. Wszystkie farby emulsyjne są więc dyspersyjne. Podział na farby akrylowe i lateksowe odnosi się natomiast do spoiwa, i to wbrew pozorom nie do jego rodzaju, ale ilości – zarówno w farbie akrylowej, jak i lateksowej spoiwem są żywice akrylowe, z tym że w lateksowej jest ich więcej. 

Farby emulsyjne – zalety dyspersji wodnej i akrylu

Dzięki rozpuszczalnikowi wodnemu wszystkie farby emulsyjne podczas wysychania wydzielają jedynie parę wodną – nie emitują więc szkodliwych substancji, co ma znaczenie podczas samego malowania, a także daje możliwość szybkiego użytkowania pomieszczenia. Dyspersja wodna sprawia również, że farby emulsyjne są wydajne i łatwe do nanoszenia – litr farby emulsyjnej wystarcza do pokrycia od 8 do 15 m² powierzchni. Spoiwem farb emulsyjnych są żywice poliakrylowe, dzięki którym charakteryzują się one wysoką przyczepnością do podłoża – właściwość ta zapewnia farbom wysoką siłę krycia i możliwość zmywania powierzchni po wyschnięciu.Dzięki żywicom akrylowym tworzą one na powierzchni malowanej ściany lub sufitu paroprzepuszczalną powłokę – oznacza to, że jeśli w pomieszczeniu jest duża wilgotność powietrza, ściany absorbują parę wodną i oddają ją na zewnątrz (jeżeli wszystkie warstwy ściany są paroprzepuszczalne) albo akumulują ją w murze i oddają z powrotem do pomieszczenia, kiedy zmniejszy się w nim wilgotność. Paroprzepuszczalność farby pozwala zachować dobry mikroklimat wnętrza i zapobiega powstawania w nim pleśni i grzybów.

Farby akrylowe i lateksowe – ile żywicy w farbie

Gdy zawartość żywic akrylowych jest większa, tak jak w przypadku farb lateksowych, powłoka jest bardziej odporna na uszkodzenia mechaniczne (parametr określany jako odporność mechaniczna powłoki), co przekłada się na jej wyższą odporność na szorowanie – to między innymi dlatego ten rodzaj farb polecany jest do pomieszczeń narażonych na większe zabrudzenia jak np. kuchnie, korytarze, pokoje dziecięce czy pomieszczenia gospodarcze. Na ścianach pomalowanych tego typu farbami trudniej odbijają się palce, a częste zmywanie nie niszczy gładkiej i elastycznej powłoki. Nie oznacza to jednak, że farb emulsyjnych z mniejszą ilością żywic, czyli farb „akrylowych” nie można zmywać – są one „zmywalne” co wystarcza, by łatwo można było utrzymać w czystości sufity czy ściany pomieszczeń takich jak pokój dzienny czy sypialnie.

Farba emulsyjna zmywalna czy szorowalna

Jednak o tym czy farba będzie „szorowalna” czy tylko „zmywalna” nie zawsze decyduje tylko ilość zawartych w niej żywic, dlatego rozróżnienie na farbę akrylową i lateksową może być w tym przypadku niewystarczające. Wybierając farbę, warto zapoznać się z kartą techniczną, w której znajdziemy oznaczenia, charakteryzujące dany produkt pod względem odporności mechanicznej. Obecnie na rynku znajdziemy dwa sposoby oznaczania odporności na ścieranie – są to normy PN-EN 13300 oraz PN-C-81914:2002. Pierwsza wyróżnia 5 klas: od V, która oznacza bardzo słabą odporność na ścieranie do I umożliwiającą częste zmywanie i szorowanie ma mokro. W związku z tym w pomieszczeniach, które są narażone na zanieczyszczenia, największy komfort użytkowania zapewnią farby mające I lub II klasę odporności. W przypadku normy PN-C-81914:2002 wyodrębnia się trzy rodzaje odporności: I – farby odporne na szorowanie na mokro, II – farby odporne na mycie oraz III – farby odporne na tarcie na sucho. Również w tym przypadku wybór rodzaju I gwarantuje dużą wygodę w zmywaniu lub szorowaniu pomalowanej ściany bez obawy o jej uszkodzenie. Biorąc pod uwagę tę kwalifikację, większość farb lateksowych ma III klasę odporności według 5-klasowej normy PN-EN 13300, ale już farby lateksowe „Kuchnia i łazienka” mają najwyższą I klasę odporności mechanicznej według tej samej normy.

Nowoczesne farby emulsyjne mogą więcej

Na rynku są jednak również farby emulsyjne o podwyższonych parametrach związanych z odpornością na działanie wilgoci i zaplamienia,działające bakteriobójczo czy eliminujące szkodliwe działanie takich substancji jak formaldehyd. Co sprawia, że farby emulsyjne mogą nabierać tak różnych zdolności? Nowoczesne farby emulsyjne, zarówno lateksowe, jak i akrylowe, są wzbogacane substancjami zwiększającymi funkcjonalność farb. I tak np. dodatek mikrocząsteczek srebra pozwala działać farbom bakteriobójczo i tworzyć naturalną ochronę przed rozwojem pleśni oraz grzybów. Dodatek teflonu zapewnia farbie lepszą odporność na zabrudzenia i ścieranie, natomiast cząsteczki ceramiczne uodparniają powłokę na drobnoustroje. Z kolei zawarte w farbie krzemiany pozwalają ścianie pochłaniać nadmiar wilgoci lub oddawać ją do pomieszczenia, gdy jest zbyt sucho.

Zdjęcia: Dulux, Fotolia.com