Artykuły

Przez dach ucieka najwięcej ciepła, dlatego do jego zaizolowania trzeba przyłożyć szczególnie dużą wagę. Najłatwiej jest, oczywiście, ocieplić dach w trakcie budowy domu. Jednak i później jest to możliwe.

Warstwy izolacji

Izolowanie dachu jest konieczne. Jeśli przestrzeń pod nim będzie nieużytkowa - wystarczy zabezpieczenie przed wilgocią.

Jeśli jednak ma być użytkowana jako mieszkalna, musi być nie tylko sucha, ale i ciepła. Ocieplony dach jest wielowarstwową konstrukcją, na którą składają się - patrząc od strony pokrycia - izolacja wiatrochronna (i jednocześnie paroprzepuszczalna), izolacja termiczna oraz izolacja paroszczelna. Izolacja termiczna jest warstwą środkową, musi być bowiem chroniona przed wodą z zewnątrz i parą wodną z wnętrza budynku. Służą do tego odpowiednie materiały.

Wiatroizolacja

Folie dachowe (folie wstępnego krycia, FWK) chronią przed infiltracją wody opadowej i umożliwiają odparowanie wilgoci z termoizolacji na zewnątrz. W zależności od zdolności przepuszczania pary wodnej rozróżnia się dwa rodzaje folii. Ten czynnik wpływa też na zakres stosowania wymienionych poniżej produktów. Folie niskoparoprzepuszczalne są wytwarzane z folii polietylenowej lub membrany polipropylenowej. Najczęściej są wzmacniane siatką z polietylenu, polipropylenu HDPE lub włókna szklanego. Dostępne są także folie z warstwą antykondensacyjną, wchłaniającą nadmiar wilgoci z powietrza. Podczas układania folii musi się ona znaleźć od strony wnętrza domu. Przy zastosowaniu folii niskoparoprzepuszczalnej konieczne jest pozostawienie szczeliny wentylacyjnej między pokryciem dachu a folią oraz między folią a ociepleniem. Inaczej uchodząca z wnętrza domu para wodna pozostawałaby w izolacji termicznej, powodując jej zawilgocenie.

Jeżeli elementy budowlane wystają ponad powierzchnię dachu, folię należy tak ułożyć, aby zapobiec przedostaniu się pod nią deszczu oraz śniegu. Folię niskoparoprzepuszczalną można bez obaw układać, jeśli dach nie jest ocieplany, a poddasze jest nieużytkowe. Folie wysokoparoprzepuszczalne (nazywane też membranami dachowymi) są produkowane jako jednowarstwowe, z polietylenu HDPE oraz jako dwuwarstwowe, z polietylenu i poliestru. Należy je układać stroną kolorową lub z napisami na zewnątrz. Membrany są wzmacniane siatką polipropylenową, co czyni je odpornymi na rozdarcie i inne uszkodzenia mechaniczne. Im wyższa paroprzepuszczalność folii, tym lepiej. Ta cecha pozwala kłaść je bezpośrednio na termoizolacji, bez szczeliny wentylacyjnej. Folie wysokoparoprzepuszczalne stosuje się zamiast sztywnego poszycia i papy, jeśli poddasze domu będzie ocieplone, zaś pokryciem będą dachówki ceramiczne, cementowe lub blachodachówki ułożone na łatach i kontrłatach. Niektóre folie mogą zastępować papę, układaną na sztywnym poszyciu z desek lub płyt drewnopochodnych.

Izolacja termiczna
Do ocieplania dachów spadzistych stosuje się przede wszystkim maty lub płyty z wełny mineralnej, o dużej sprężystości i małym ciężarze objętościowym (12-15 kg/m3). Szczególnie korzystna jest wełna szklana, jako lżejsza od skalnej. Zaleca się stosowanie izolacji o grubości minimum 25 cm. Nabiera to szczególnego znaczenia w momencie, gdy obowiązują tzw. paszporty energetyczne budynków. Obiekt niespełniający wymagań przepisów nie jest bowiem energooszczędny. Do izolowania dachów spadzistych można też używać płyt styropianowych. Warto wówczas wybrać takie, których krawędzie są wyprofilowane. Podczas układania zachodzą one na siebie, tworząc szczelne połączenie. Wielu producentów oferuje styropian w odmianach przeznaczonych do izolowania dachów.

Paraizolacja

Folie paroszczelne chronią izolację termiczną przed wnikaniem w nią pary wodnej powstającej podczas eksploatacji domu. Produkowane są jako jedno- lub kilkuwarstwowe. Szczególną cechę mają folie wzmacniane włókniną,bowiem wchłaniają wilgoć, a następnie odparowują ją przy wyższej temperaturze powietrza. Powinno się stosować folie zbrojone, które pomiędzy warstwami tworzywa mają zatopioną siatkę z mocnego polipropylenu. Są one odporne na rozerwanie oraz inne uszkodzenia mechaniczne. Na powierzchni folii znajdują się oznaczenia, informujące, która strona ma być wierzchnia.

Wentylacja połaci dachowej

Wentylacja przyspiesza usuwanie wilgoci z ocieplenia i chroni dolną płaszczyznę pokrycia dachu przed zawilgoceniem. Należy pozostawiać pustkę wentylacyjną pod warstwami źle przepuszczającymi wilgoć, takimi jak np. pełne poszycie z desek czy papa. Nie jest konieczne wykonywanie szczeliny w przypadku zastosowania folii FWK o bardzo wysokiej paroprzepuszczalności. Swobodny przepływ powietrza w przestrzeni pod pokryciem dachowym zapewniają szczeliny wentylacyjne pod okapem oraz w kalenicy, albo otwory w ścianach szczytowych. Zarówno szczeliny, jak i otwory powinny być zakryte siatką chroniąca przed dostawaniem się owadów i gryzoni pod pokrycie dachu. Wielu producentów pokryć dachowych ma w ofercie akcesoria do swoich systemów także m.in. specjalne grzebienie z tworzywa, które osłaniają szczelinę wentylacyjną w kalenicy dachu.

Jak ocieplać
Podczas docieplania dachu nie jest konieczne zdejmowanie poszycia. Prace przeprowadza się bowiem od strony poddasza.

Etapy wykonania

Wiatroizolacja

Pierwszą warstwą, wykonywaną podczas docieplania dachu, jest folia wstępnego krycia. Obecnie coraz rzadziej stosuje się folie niskoparoprzepuszczalne, gdyż trzeba wówczas wykonać szczelinę wentylacyjną pomiędzy folią a warstwą izolacji termicznej. W przeciwnym razie istnieje ryzyko niedostatecznego odparowywania wilgoci z izolacji i co za tym idzie, jej zniszczenia. W przypadku membran, czyli folii wysokoparoprzepuszczalnych, szczelina ta jest zbędna. Zawsze jednak jest konieczne pozostawienie szczeliny pomiędzy wiatroizolacją a pokryciem dachu. Umożliwia to prawidłową wentylację połaci dachowej. W celu przymocowania folii należy przybić pomiędzy krokwiami drewniane listwy o grubości ok. 2 cm. Dopiero do nich mocuje się wiatroizolację, przytwierdzając ją specjalnym zszywaczem. Krawędzie folii muszą być zawinięte na boki krokwi. Mocując folię wiatroizolacyjną należy szczególną uwagę zwrócić na jej ułożenie. Strona z napisami musi znaleźć się na wierzchu. Jest to dlatego tak ważne, ponieważ w folii znajdują się mikroskopijne otworki o kształcie lejka. Dzięki temu umożliwiają odprowadzenie pary wodnej, ale jednocześnie nie pozwalają przedostać się wodzie do warstwy izolacji termicznej. Niedopilnowanie właściwego ułożenia folii jest częstym błędem popełnianym przez wykonawców.

Izolacja termiczna

Jeżeli do wykonania ocieplenia połaci dachowej używa się mat z wełny mineralnej, należy je przed rozpoczęciem prac rozpakować i strzepnąć, aby materiał się rozprężył. Ocieplenie będzie najskuteczniejsze, jeśli izolację umieści się w dwóch warstwach: pierwszą między krokwiami, a drugą pod nimi. Pasy wełny w pierwszej warstwie muszą być z obu boków przycięte o około 2 cm szerzej niż wynosi odległość między krokwiami. Następnie należy je wcisnąć pomiędzy krokwie. Aby zabezpieczyć materiał przed wypadnięciem, należy go podtrzymać od spodu sznurkiem mocowanym do boków krokwi. Kolejnym krokiem jest przymocowanie metalowego stelaża systemowego. Najpierw przykręca się do krokwi tzw. wieszaki, a następnie nabija na nie drugą warstwę izolacji termicznej. Także w tym przypadku wełna musi być tak przycięta, aby mieściła się między profilami na wcisk. Po ułożeniu wełny przykręca się do wieszaków profile typu C; muszą być ułożone prostopadle do krokwi. Profile te podtrzymują izolację termiczną i jednocześnie stanowią ruszt służący do mocowania płyt gipsowo-kartonowych, którymi zazwyczaj wykańcza się poddasze użytkowe.

Montaż paroizolacji

Folię układa się pasami, równolegle do podłogi, zaczynając od najwyższego miejsca poddasza. Folia powinna być ułożona równo, bez pofałdowań. Powinno się ją lekko naciągnąć, ale tylko tyle, by wyrównać powierzchnię, nie odkształcając przy tym trwale materiału. Folię mocuje się do stelaża taśmą dwustronnie samoprzylepną. Konieczne jest dopilnowanie, aby paroizolacja była ułożona szczelnie. Poszczególne jej pasy łączy się na zakłady około 10 cm. Łączenia powinny wypadać na listwach stelaża. Styki folii trzeba koniecznie zakleić taśmą samoprzylepną, podobnie jak miejsca wbicia zszywek - w przypadku mocowania wiatroizolacji.

Wykończenie. Najbardziej popularne jest wykończenie poddasza płytami gipsowo-kartonowymi. Przykręca się je do stelaża, podtrzymującego drugą warstwę ocieplenia. Dzięki mocowaniu płyt do stelaża ograniczona jest do minimum możliwość powstawania pęknięć spowodowanych pracą więźby. Płyty gipsowo-kartonowe należy układać w dwóch warstwach. Zapewnia to o wiele lepszą ochronę przeciwpożarową więźby niż standardowo stosowane płyty pojedyncze. Płyty pierwszej warstwy mocuje się pionowo, drugiej zaś poziomo, dłuższym bokiem prostopadle do podłogi. Miejsca łączenia płyt nie mogą wypadać w obu warstwach w tym samym miejscu (układa się je na mijankę). Płyty przykręca się wkrętami przeznaczonymi do tego materiału. Po ich przymocowaniu miejsca połączeń należy zaszpachlować. Dobrze jest wzmocnić spoiny taśmą zbrojącą. Wówczas na ostatecznie wykończonej powierzchni nie pojawią się pęknięcia. Tak przygotowane płyty zazwyczaj maluje się, ale można też przykleić do nich tapetę.

Co trzeba wiedzieć

Najkorzystniejsze jest układanie izolacji termicznej w dwóch warstwach. Tylko wówczas bowiem eliminuje się mostki termiczne. Ważne jest też, aby izolacja była ułożona szczelnie. Jeżeli ocieplenie ma się bezpośrednio stykać z wiatroizolacją, nie wolno nadmiernie go dociskać, gdyż może to spowodować jej wybrzuszenie i zetknięcie z pokryciem dachu. Zaburzy to proces wentylacji, a w przypadku np. pokrycia z blachy może doprowadzić do uszkodzenia folii na skutek jej przegrzania. Konieczne jest zachowanie przynajmniej 2,5--centymetrowej szczeliny wentylacyjnej pomiędzy wełną a pokryciem dachu. Rzeczywista jej wielkość zależy m.in. od długości krokwi: im dłuższe, tym większa szczelina.
W celu zapewnienia prawidłowej wentylacji przestrzeni nad membraną należy wykonać otwory wlotowe i wylotowe. Otwory wlotowe powinny znaleźć się w okapie i mieć łączny przekrój min. 2% powierzchni dachu. Można zamiast otworu wykonać szczelinę. Musi mieć ona wówczas szerokość 5-10 cm. Ponieważ powietrze wędruje ku górze, nie wolno zapomnieć o otworach wylotowych.
Stosowane są różne rozwiązania zależnie od rodzaju więźby dachowej. I tak
w dwuspadowych dachach o konstrukcji jętkowej lub płatwiowo-kleszczowej wystarczy wykonać otwory w ścianach szczytowych (o powierzchni co najmniej 200 cm2), bo zwykle wentylowana jest cała przestrzeń nad stropem poddasza.
Takie rozwiązanie w przypadku dachów krokwiowych nie jest możliwe. Odpowiednie szczeliny można wykonać w kalenicy, wówczas muszą mieć łączny przekrój min. 1‰ powierzchni dachu, lub pod szczytowymi deskami okapowymi. Najbardziej skomplikowane jest wykonanie wentylacji w dachach czterospadowych lub wielopołaciowych, ponieważ zazwyczaj konieczne jest wielokrotne dziurawienie pokrycia w celu wykonania odpowiednich otworów wentylacyjnych, odrębnych dla każdej przestrzeni między krokwiami.
Płyty gipsowo-kartonowe nie są jedynym sposobem wykończenia ścian i sufitów poddaszy. Można użyć płyt gipsowo-włóknowych, które charakteryzują się wyższą wytrzymałością, wodoodpornością i izolacyjnością akustyczną. Dzięki klejonym połączeniom istnieje bardzo małe ryzyko powstawania rys na ich stykach lub w narożach ścian. Poddasze można też wykończyć boazerią drewnianą lub z tworzywa.